Onverklaarde psychologische aandoening in verband gebracht met hersenafwijkingen

Rick Nauert, PhD, Associate News Editor, Fysieke pijn en ziekte voortkomend uit emotionele of mentale nood kan zorgverleners met verstomming slaan, vermits de symptomen, hoe reëel ook, niet verklaard kunnen worden vanuit de traditionele medische logica.

De aandoening, die vroeger bekendstond als ‘hysterische’ ziektes, wordt nu een psychogene kwaal genoemd. Recent onderzoek lijkt erop te wijzen dat de hersenen van patiënten met een psychogene kwaal inderdaad anders functioneren. Onderzoekers van de universiteit van Cambridge en University College London (UCL) hebben hun bevindingen gepubliceerd in het tijdschrift Brain.

Experts zeggen dat psychogene aandoeningen sterk kunnen lijken op ziektes veroorzaakt door schade aan zenuwen, de hersenen of de spieren, of gelijkaardig kunnen zijn aan genetische aandoeningen van het zenuwstelsel. In tegenstelling tot deze organische aandoeningen hebben psychogene aandoeningen echter geen duidelijk aanwijsbare fysieke oorzaak, waardoor ze moeilijk te diagnosticeren en nog moeilijker te behandelen zijn.

‘De processen die tot deze aandoeningen leiden zijn slecht begrepen, complex en zeer variabel. Bijgevolg zijn de behandelingen eveneens complex, vaak van lange duur, en in veel gevallen is er weinig herstel. Om de behandeling van deze aandoeningen te verbeteren, is het belangrijk om eerst het onderliggende mechanisme te begrijpen’, zegt James Rowe, Ph.D., van de universiteit van Cambridge.

De studie onderzocht patiënten met hetzij psychogene, hetzij organische dystonie, naast gezonde personen die niet aan een dystonie lijden. Dystonie is het onwillekeurig samentrekken van de beenspieren, wat pijnlijk en veelal invaliderend is. Tot de organische patiëntengroep hoorden patiënten met een mutatie van het DYT1-gen die hun dystonie veroorzaakte. De psychogene patiënten vertoonden de symptomen van dystonie, maar zelfs na uitgebreide onderzoeken kon geen fysieke verklaring voor hun aandoening gevonden worden.

De wetenschappers voerden in het UCL PET-hersenscans uit op de vrijwilligers om de bloedstroom en de hersenactiviteit te meten bij zowel de beide patiëntengroepen als de gezonde proefpersonen. De deelnemers werden gescand met hun voet in drie verschillende houdingen: in rust, in beweging, en met hun been in een dystonische positie. Tegelijkertijd werd de elektrische activiteit van de beenspieren gemeten om na te gaan welke spieren tijdens de scans actief waren.

De onderzoekers stelden vast dat de hersenen van patiënten met de psychogene aandoening niet normaal functioneerden. De veranderingen waren echter sterk verschillend van de hersenen van patiënten die leden aan de organische (genetische) aandoening. Onderzoekers noemen de ontdekking van abnormale hersenactiviteit bij de patiënten met een psychogene
diagnose significant.

Anette Schrag, Ph.D. van UCL zegt: ‘De ontdekking van afwijkingen in de hersenfunctie die sterk verschillen van de afwijkingen bij de organische vorm van dystonie, wijst onderzoekers de weg om te leren hoe psychologische factoren kunnen leiden tot fysieke problemen doordat ze de hersenfunctie veranderen.’

Rowe vult aan: ‘Mij viel op hoe sterk de afwijkende hersenfunctie verschilde tussen patiënten met respectievelijk genetische en psychogene dystonie. Nog frappanter was dat de verschillen voortdurend aanwezig waren, ongeacht of de patiënten in rust waren dan wel probeerden te bewegen.’

De onderzoekers stelden eveneens vast dat één hersengebied dat destijds beschouwd werd als een indicator van psychogene aandoeningen, eigenlijk onbetrouwbaar is: abnormale activiteit van de prefrontale cortex werd destijds gezien als het kenmerk bij uitstek van psychogene aandoeningen. In deze studie toonden de wetenschappers aan dat deze afwijking niet uniek is voor psychogene aandoeningen, vermits er ook activiteit werd gemeten bij patiënten met genetische dystonie wanneer zij hun voet trachtten te bewegen.

‘Het is interessant dat, ondanks de verschillen, beide types patiënten één ding gemeen hadden: een probleem vooraan in de hersenen’, aldus onderzoeker Arpan Mehta van de universiteit van Cambridge. ‘Dit gebied controleert de aandacht voor onze bewegingen, en hoewel de afwijking niet uniek is voor psychogene dystonie, vormt hij wel een deel van het probleem.’

Hun bevindingen springen in het oog, want psychogene aandoeningen zijn geen zeldzaamheid. ’1 op 6 patiënten die een neuroloog raadplegen, lijdt aan een psychogene aandoening. Ze zijn even ziek als iemand met een organische ziekte, maar door een verschillende oorzaak. Ook hun behandelingsbehoefte is anders. Het is duidelijk erg belangrijk dat deze aandoening begrepen worden, dat de diagnose vroeg wordt gesteld en de passende behandeling wordt gevonden. We hopen dat deze onderzoeksresultaten zowel artsen als patiënten mogen helpen het mechanisme te  doorgronden dat tot deze aandoening leidt, en dat ze de weg mogen wijzen naar betere behandelingen’, besluit Schrag.

Bron: Cambridge University
https://psychcentral.com/news/2013/02/27/unexplained-psychological-illness-linked-to-brain-abnormalities (geconsulteerd op 2 februari 2019)